Genel özellikleri:
Tigris, Dicle ırmağının Latince adıdır.Bir zamanlar Dicle ırmağının etrafında sıkça görüldüğü için Dicle panteri anlamına gelen Panthera tigris adı verilmiştir.
Fosil kayıtları incelendiğinde kaplanların buzul devrinde Sibirya bölgesinden Avrupa ve Asya’ya dağıldığı kanısına varılmıştır.Asıl vatanı Sibirya’nın karla kaplı dağlarıdır ama hayvan sık bitkili toprakları tercih eder.Doğuda Türkiye’den başlayarak kayalı dağlık bölgelere, Hazar denizinin sazlıklarına Orta Asya, Çin,Hindistan, Hindiçini (uzak doğu ülkeleri), ve Malaya’nın buhar tüten sık yağmur ormanlarına, Bali ve Java adalarına da alışmış bu çevreye uyum sağlamıştır.1900’lü yıllara kadar sayıları 100,000’lerin üstündeyken 1970’ten sonra sayıları hızla azalmıştır. Günümüzde doğadaki sayılarının, yasak avlanma, yaşam alanlarının yok olması ve bölünmesi nedeniyle 8000 bireyden az kaldığı tahmin edilmektedir.Popülasyonun en fazla olduğu ülke Hindistan’dır
Kaplanlar çok iri, kediler olmalarının yanında, zarif hareketleri, gösterişli duruşu, heybeti ve renkleri onun en güzel hayvanlardan biri sayılmasına yol açar. Aslanlara benzerler ve onlarla çiftleşebilirler.Kükreyen kedigiller olmalarına rağmen kükremeleri aslan gibi gür değildir.Sibirya alttürü aslan dahil diğer kedilerden daha iridir.İri bir erkeğin boyu 90 santimi kuyruk olmak üzere 3 metreye yakındır.Yerden omuz yüksekliği 90 santim kadar olur.Ağırlığı 180-200 kilodur.Dişinin boyu 30 santim kadar daha kısa ağırlığı da yaklaşık 45 kg. daha azdır
Alttürlere göre değişmekle birlikte post renkleri, parlak sarımsı kahverengiden koyu pas rengine kadar değişiklik gösterir. Sibirya’nın karla kaplı ormanlarında ayrı popülasyon halinde beyaz (albino) kaplanlarda da vardır.Nadirde olsa özellikle Sibirya ve Bengal alttürlerinde altın kaplan olarak adlandırılan sarı renkli bireylerde bulunabilmektedir.Postlarının üstü, enine siyah çizgilerle kaplıdır.Bu sayede, ormanlık ve çayırlık arazide çok iyi saklanabilirler.Sibirya ve Mançurya gibi soğuk bölgelerde yaşayan kaplanların tüyleri kaba ve uzundur.Daha sıcak iklimlerde tüyler sıklaşıp kısalır.Kaplanın yüzündeki tüyler postundan daha uzundur.Bu tüyler ergin erkeklerde yakaya benzer kısım oluşturur.Yüzünde de beyaz lekeler vardır. Karnı beyazdır.
Tırnakları çengel gibi olup Fazla sıcağa dayanamaz.Günün sıcak saatlerinde uzun otların arasında, mağaralarda, harabelerde hatta bataklıklarda veya sığ sularda yatar.
Çok iyi yüzücüdürler.Diğer kedilerin aksine iyi tırmanıcı değildirler.
Ağaca ender olarak çıkarlar.Ama bir kaplanın bir insanı ağaçtan düşürmek için 5,40 metre yüksekliğe sıçradığı görülmüştür.
Genellikle tek olarak gece avlanmalarına rağmen gündüzde avlanırlar.Günün serin saatlerinde avlanmayı tercih ederler.Avını izlerken de en çok işitme duygusundan yararlanır. Avını ararken, en küçük sese veya harekete karşı tetikte, yaklaşık 25-75 kilometrekarelik bir alanı dolaşır.İnsan yapımı yol ve patikaları da kullanır.Avına rastladığında bitki sap ve otlarını doğal kamuflaj olarak kullanır. Kurbanının yanına sessizce süzülerek birkaç metre yaklaşır. Konumundan emin olduğunda yere yatıp, kulaklarını dahi yassılaştırıp otların arasından avını izler. Avı, saldırabileceği mesafeye geldiğinde süratle birkaç adım sıçrayarak üzerine atlar.Yetenekli avcılar olmalarına rağmen ortalama 12 saldırıdan birinde başarılı olurlar. Çok güçlü ve adaleli omuzları vardır.
Arka ayakları öndekilerden biraz daha uzun olduğu için avlarının üstüne yay gibi rahatça atlayıp, keskin ve sivri ön pençeleri ile rahatça yakalayabilirler. Avlarını, çeneleri ile çok güçlü bir şekilde boğazlardan sıkıp, boynunu kırarak veya boğarak öldürürler. Öldürdükten sonra avlarını sürükleyerek gizli bir yere taşırlar.Arka kısmından başlayarak öne doğru yerler.Ergin kaplan 90 kg. ağırlığında ölü bir domuzu 700-800 m. sürükleyebilirler.
Av mönüleri oldukça geniştir.Avlarının arasında kızılgeyik, bataklık geyiği, benekli geyik, yaban domuzu, gaur adı verilen ve 1 tonu bulan yaban sığırları, gergedan ve fil yavruları, yabani tavuklardan başka kirpi gibi küçük memelileri de avlar.Yiyecek bulamadıklarında kurbağa ve sürüngende yerler.Zaman zaman evcil hayvanlara saldırdığı da olur.Bütün kaplanlar leş de yerler. Ortalama günlük ihtiyaçları 9 kg.’dır ancak yetişkin kaplanlar bir defada tıka basa 18-27 kg. et yiyebilir ve birkaç gün avlanmazlar.Yaşam yılları yaklaşık 20 yıldır.
Üreme:
Dişi kaplan 3 yaşında erginleşir.Erkeklerse daha geç ergin hale gelir.Dişi kaplan 11 yıl içinde 2,5-3 yıl aralıklarla yavrular.Dişi, ancak kızıştığı zaman erkekle bir araya gelir.Çiftleşme mevsimi değişir. Malaya’da bu kasımdan marta kadardır. Mançurya’da ise aralık ayında çiftleşme olur. Erkek dişinin bıraktığı idrar kokusu ile dişinin çiftleşmeye hazır olup olmadığını anlar.Kükreme çağrıları ile yerini bulur.Ormanın en gizli yerlerinde 2-5 gün arası çiftleşme devam eder.Çiftleşmeden sonra erkek dişiden ayrılır ve yavruların bakımı ile ilgilenmez.
Gebelik süreleri 105-115 gün sürer.Bir defada 2-6 yavru yaparsa da bir yada ikisi ancak erginleşir.Yavrular doğduklarında gözleri kapalı ve 1-1,5 kg ağırlığındadır. Renkleri ebeveynlerine benzer ve gözleri 14 gün sonra açılır. Altı haftalık olduktan sonra sütle beslenmez.
Yedi aylık olduktan sonra avlanabilir duruma gelirlerse de 2 yıl kadar annelerinin yanında kalarak avlanma becerilerini geliştirirler.
*...AkaTLi...*
C.tesi Tem. 21, 2007 12:24 pm